به گزارش ائل بـه نقل از موسهه تاریخ معاصر ایران، آیا ایران در جنگ ویتنام مشارکت داشت جنگهای نیـابتی ساختار دو قطبی دوران جنگ سرد، شرکت کنندگان دیگری بـه جز طرفین اصلی جنگ داشت. آیا ایران در جنگ ویتنام مشارکت داشت جنگ ویتنام یک نمونـه از این جنگها بود کـه طی سالهای 1954 که تا 1975 (1333-1354) ادامـه داشت. آیا ایران در جنگ ویتنام مشارکت داشت درون این برهه تاریخی رژیم کودتا با پایـان بـه دموکراسی نیمـه جان بعد از برکناری رضاشاه بر ایران حاکم شده بود و ایران بـه تدریج تبدیل بـه بزرگترین متحد ایـالات متحده درون غرب آسیـا مـیشد. بحث این جنگ منازعهای طولانی مدت بود، بین حکومت کمونیستی ویتنام شمالی علیـه حکومت ویتنام جنوبی کـه آمریکا متحد اصلی آن محسوب مـیشد. ویتنام شمالی خواهان حفظ یکپارچگی کشور درون لوای یک رژیم کمونیستی بود.1
پرداختن بـه حضور حکومت پهلوی درون جنگ ویتنام را حتما در چارچوب جنگ سرد بررسی کرد. از این رو ایران بـه عنوان متحد غرب نمـیتوانست درون این جنگ موضعی خلاف غرب اتخاذ کند.2 ریشـههای جنگ ویتنام درون واقع بـه دوران مصدق برمـیگردد کـه مصادف با آغاز ریـاست جمـهوری ترومن درون آمریکا بود. دربار پهلوی درون این دوره با توجه بـه سیـاست موزانـه منفی دولت مصدق و نفوذ دولت وی درون بین گروههای سیـاسی و مردم نمـی توانست جهت گیری غرب محوری ولو درون جنگ ویتنام اتخاذ کند.3روی کار آمدن حکومت کودتا و سالهای بعد از آن هم شک لاحقی درون راستای یقین سابق بود. بـه عبارتی این تردید وجود داشت کـه آیـا رژیم پهلوی درون همـه ابعاد از سیـاستهای آمریکا پیروی مـیکند؟ نزدیکی بـه اتحاد شوروی رهبر جهان شرق و عضویت درون پیمانـهای امنیتی غرب این تردید را دو چندان مـی کرد. با این حال اقدامات عملی ایران درون این زمـینـه اعم از موافقتها و مخالفتها و واکنش جامعه ایران آن دوره درون ارتباط با حضور حکومت پهلوی درون جنگ ویتنام قابل بررسی است.
در بعد داخلی مشکلاتی کـه ایران درون دهه 1950 و 60 گریبانگیر بود، بـه نظر مجال چندانی به منظور پرداختن بـه رویدادی هزاران کیلومتر دورتر از مرزهای خود را نمـی داد. های ضد استبدادی از یکسو و بحران مالی رژیم از سوی دیگر همـه گریبانگیر دولت بودند. درون بعد خارجی نیز نزدیکی بـه اتحاد شوروی، اجازه اتخاذ موضع خصمانـه را نمـی داد. درون همـین دوران یکی از اه شاه، فروش نفت بـه شوروی بود. بر طبق منابع غربی آمریکا درون جنگ ویتنام از حمایت کره جنوبی، تایلند، تایوان، استرالیـا، کانادا و ایران برخوردار بوده است.4 البته کمکهای ایران درون این زمـینـه شامل ارسال تیمـهای جراحی و دارویی به منظور مداوای زخمـیهای ناشی از اقدامات رژیم کمونیستی نیز مـی شود. از این رو این مشارکت درون جنگ صرفا بـه امور نظامـی محدود نمـیشد. 5 البته درون اینجا صرفا حضور ایران درون ویتنام مورد نظر نیست. چه اینکه درون این برهه ایـالات متحده به منظور کاهش هزینـه های خود درون جهان و به ویژه درون منطقه خلیج فارس، بعد از خروج انگلیس از شرق کانال سوئز، ایران را بـه عنوان ژاندارم منطقه معرفی کرد که تا بخشی از هزینـه های جنگ خود را از دوش خود برداشته و بر دوش هم پیمانان خود -از جمله ایران- بگذارد. این تصمـیم ایـالات متحده آمریکا اولین بار درون قالب دکترین نیکسیون از سوی ریچارد نیکسون درون 26 ژوئیـه 1968 درون جزیره گوام اعلام شد. درون همـین دوره ما شاهد افزایش چندین برابری فروش تسلیحات بـه دولت ایران هستیم.6 درون واقع اوج قراردادهای تسلیحاتی ایران با دولت ایـالات متحده حاصل همـین دوره مـی باشد.
در کنار بـه رسمـیت شناختن دولت ویتنام جنوبی، از دیگر اقدامات عملی ایران درون ارتباط با جنگ ویتنام، حضور نظامـی ایران درون این جنگ است. با توجه بـه افزایش هزینـه آمریکا درون این جنگ، آمریکا از متحدان خود خواست دولت ویتنام جنوبی را بـه هر نحو ممکن مورد حمایت تسلیحاتی خود قرار دهند. از این رو هواپیماهای جنگی خریداری شده توسط ایران از آمریکا درون این جنگ مورد استفاده قرار گرفتند. نزدیک بـه 34 فروند هواپیمای F-5 A از سوی ایران بـه ویتنام تحویل داده شد. درون کنار این ایران آمادگی خود را به منظور اعزام تکنای خود به منظور تعمـیر جنگنده های ایرانی درون ویتنام اعلام کرد. 7
در واقع حضور ارتش پهلوی درون جنگ ویتنام، اولین حضور این ارتش درون سرکوبهای بین المللی بود. اسدالله علم درون خاطرات خود نیز بـه مشارکت رژیم پهلوی درون جنگ ویتنام اشاره مـی کند. وی درون این باره مـی گوید درون 5 آبان 1351 سفیر امریکا پیـام نیکسون را از طریق تماس تلفنی بـه شاه ابلاغ کرد کـه از ایران مـی خواست هواپیماهای اف5 خود را راهی ویتنام کند کـه با موافقت شاه مواجه شد. ایران همچنین محل سوختگیری جنگندههای اعزامـی بـه ویتنام بود.8«به خواهش ما، ایران درون کمـیسیون چهار دولت درون ویتنام شرکت کرد و به متفق ما (ویتنام جنوبی) تجهیزات نظامـی تحویل داد.»
فرح پهلوی نیز درون این مورد چنین مـیگوید: آیا ایران در جنگ ویتنام مشارکت داشت «محمدرضا مـیگفت: درون جریـان جنگ ویتنام، نفت و بنزین و سوخت هواپیما بـه آمریکاییـان رساندم و حتی هواپیماهای جنگی ایران را درون اختیـار سرفرماندهی آمریکا درون ویتنام جنوبی قرار دادم. هرچه بـه من گفتند، از جان و دل پذیرفتم و مانند یک غلام حلقه بـه گوش، مجری دستورات منطقهای و فرا منطقهای آنـها بودم.»9 ریچارد هلمز (از رؤسای اسبق سیـا) همچنین درون مصاحبهای با مجله آمریکایی تایم (مورخ 18 دسامبر 1978) مـیگوید: «شاه درون روزهای پایـانی جنگ ویتنام، بنا بـه درخواست آمریکا با فوریت هر چه تمامتر یک اسکادران هواپیمای اف – 5 بـه سایگون (پایتخت ویتنام جنوبی) فرستاد که تا به نفع آمریکا وارد عمل شوند.»10
علیرضا ازغندی معتقد هست که این سیـاست همسویی شاه با آمریکا درون جنگ ویتنام درون حالی دنبال مـیشد کـه در داخل جامعه ایران مورد انتقاد بخشـهای وسیعی از اقشار و طبقات مختلف مردم بود. درون عرصه مطبوعاتی نیز درون این دوره شاهد یک فضای تناقض نما هستیم. درون حالی کـه مطبوعات ایران با معترضین ضد جنگ آمریکایی درون ارتباط با جنگ ویتنام همدردی مـیکنند، رژیم پهلوی ادامـه جنگ درون ویتنام را بـه سود خود مـی دانست، زیرا ایـالات متحده ناچار شد که تا از حضور خود درون مناطق مختلف دنیـا کاسته و نقش پررنگ تری بـه حامـیان منطقه ای خود بـه ویژه ایران اعطا کند. امری کـه سبب شد که تا در چارچوب دکترین نیکسون ایران بـه عنوان ژاندارم منطقه گمارده شود. درون واقع درون این زمان دو سیـاست همزمان توسط حکومت پهلوی دنبال مـی شد: از یکسو ترسیم چهره جنگ طلبانـه از متحد اصلی رژیم پهلوی با بـه تصویر کشیدن تظاهرات ضدجنگ درون آمریکا و از سوی دیگر بهره برداری از این شرایط به منظور نزدیکی هرچه بیشتر دربار پهلوی بـه امریکا.
از جمله موضع گیریـهای رسانـه ای درون ایران مواضع روزنامـه اطلاعات بـه عنوان ارگان حکومتی هست که بـه این موضوع اشاره کرده است.11 درون واقع روزنامـه اطلاعات همان خطی را به منظور مخاطب داخلی خود ترسیم مـیکند کـه برتراند راسل درون کتاب خود با عنوان «جنایـات جنگ درون ویتنام» مطرح مـی کند. وی معتقد هست که وجدان جمعی مردم آمریکا مخالف چنین جنگی بوده است. یعنی همان چیزی کـه در مطبوعات درون ارتباط با این جنگ بیـان مـی شود.12
همـین روابط نزدیک شاه با ایـالات متحده بود کـه سولیوان سفیر آمریکا درون تهران درون ارتباط با حکومت محمدرضا پهلوی مـی گوید: «حکومت شاه درون ایران بـه عنوان نزدیکترین دوست و متحد ما درون منطقه و یکی از پایـههای محکم سیـاستهای ما درون خلیجفارس و آسیـای جنوبغربی بـه شمار مـیآمد. درون واشنگتن بهطور کلی از شاه ایران بهعنوان یک زمامدار روشن بین و یک متحد قابل اعتماد یـاد مـیشد و نظرات سیـاسی و خطمشی کلی او معمولاً با سیـاست آمریکا همراه و هماهنگ بود.»13
اقتران همکاری شاه با ایـالات متحده درون جنگ ویتنام با فضای اجتماعی-سیـاسی ایران آن دوره، آنگونـه کـه در بحث مطبوعات نشان دادیم، حاکی از آن بود کـه جامعه ایران برخلاف حکومت شاه هم مخالف ایـالات متحده و هم مخالف مشارکت شاه درون جنگ با ویتنام بوده است. چرا کـه بخشی از اعتراضات ضد رژیم بـه همکاری آن با ایـالات متحده بر مـی گشت. با پایـان یـافتن جنگ ویتنام و وقوع انقلاب اسلامـی، جمـهوری اسلامـی با دولت ویتنام روابط دوستانـه ای برقرار کرد. با مساعدت دولت ویتنام تعدادی از جنگندههای ایرانی برگردانده شد و در جنگ تحمـیلی با عراق استفاده گردید . همچنین یک جنگنده اف5 ایرانی درون موزه جنگ ویتنام نگهداری مـی شود کـه خود سندی از حضور نظامـی ایران درون این جنگ است.14
_________________________________
1. http://www.britannica.com/event/Vietnam-War
2. https://www.gilderlehrman.org/history-by-era/age-reagan/essays/iran-and-united-states-cold-war
3. http://www.mohammadmossadegh.com/news/vietnam-war/
4. http://militaryhistorynow.com/2013/10/02/the-international-vietnam-war-the-other-world-powers-that-fought-in-south-east-asia/
5. http://www.psywarrior.com/AlliesRepublicVietnam.html
6. علیرضا ازغندی، تاریخ روابط خارجی ایران 1320 که تا 1357، تهران، نشر قومس، 1386، ص320.
7. http://www.americanforeignrelations.com/A-D/Arms-Transfers-and-Trade-The-vietnam-war-and-the-nixon-doctrine.html
8. اسدالله علم، گفتوگوهای من با شاه (خاطرات اسدالله علم)، تهران، جلد اول، انتشارات طرح نو، 1375، ص387.
9. http://kayhan.ir/fa/news/7127
10. http://kayhan.ir/fa/news/7127
11. http://yandory.ir/p/ShowContent.aspx?id=10563&title=
12. برتراند راسل، جنایـات جنگ درون ویتنام، ترجمـه ایرج مـهدویـان، تهران، انتشارات فرهنگ، 1347، ص 32.
13. صادق زیباکلام، مقدمـه ای بر انقلاب اسلامـی، تهران، انتشارات سمت، 1388، ص62.
14. http://www.historycentral.com/freeIraq/Iran.html
[نگاهی بـه روابط ایران و آمریکا درون دیگر کشورها؛,آیـا ایران درون ... آیا ایران در جنگ ویتنام مشارکت داشت]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 25 Aug 2018 22:50:00 +0000